Günümüzde, bireylerin gerek ticari gerekse kişisel ilişkilerinde güvenin temel dayanağını resmi ve özel belgeler oluşturur. Bu belgelerin gerçeğe aykırı biçimde düzenlenmesi, değiştirilmesi ya da kullanılması durumunda, hem toplumsal düzen hem de bireylerin hakları zarar görür. İşte bu sebeple, özel evrakta sahtecilik cezası, Türk Ceza Hukuku’nda ciddi bir suç olarak düzenlenmiştir. Bu yazıda, özel evrakta sahtecilik suçunun yasal dayanağını, hangi belgelerin bu kapsama girdiğini, suçun unsurlarını, cezai yaptırımlarını ve Yargıtay’ın uygulamalarını ayrıntılı biçimde ele alacağız.
Özel Evrakta Sahtecilik Nedir?
Özel evrakta sahtecilik, bir kimsenin kendisine veya başkasına menfaat sağlamak amacıyla, gerçeğe aykırı bir özel belgeyi düzenlemesi, bu belgeyi kullanması ya da sahte olduğunu bilerek başkasına vermesi eylemlerini kapsayan bir suçtur.
Buradaki “özel evrak” terimi, resmi makamlar tarafından düzenlenmemiş ancak özel kişiler arasında hukuki sonuç doğuran belgeleri ifade eder.
Yasal Dayanak: TCK 207. Madde
Türk Ceza Kanunu’nun 207. maddesi:
“Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen, sahte olduğunu bilerek kullanan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Özel Evrakta Sahtecilik Suçunun Unsurları
- Özel Belge: Resmi belge olmayan, ancak hukukî sonuç doğuran yazılı belge (senet, sözleşme, fatura, tahsilat makbuzu, çek vb.)
- Sahtecilik Eylemi:
- Sahte belge düzenleme
- Mevcut belgeyi değiştirme
- Sahte olduğunu bilerek kullanma
- Kasıt: Failin belgeyi bilerek ve isteyerek sahte hale getirmesi veya kullanması gerekir.
- Menfaat Sağlama: Doğrudan ekonomik fayda aranmasa da bir çıkar elde etme amacı olabilir.
Resmi ve Özel Evrak Ayrımı Neden Önemli?
| Kriter | Resmi Evrakta Sahtecilik | Özel Evrakta Sahtecilik |
|---|---|---|
| Belge Düzenleyeni | Kamu görevlisi | Özel kişi |
| Yasal Dayanak | TCK m.204 | TCK m.207 |
| Cezai Yaptırım | 2-5 yıl arası hapis | 1-3 yıl arası hapis |
| Şikayet Gerekli mi? | Hayır | Evet |
Not: Özel evrakta sahtecilik suçunun soruşturulması şikayete bağlıdır. Mağdur şikayetinden vazgeçerse dava düşebilir.
Örnek Özel Evraklar
- Fatura, irsaliye, sevk belgesi
- Kira sözleşmesi
- Borç senedi
- Çek, bono gibi kambiyo senetleri
- Özel şirketlerce düzenlenen belgeler
Sahte Belge Kullanımı Ne Zaman Suç Oluşturur?
- Kendi düzenlemediği bir sahte belgeyi bilerek kullanan kişi de aynı cezayı alır.
- Noterde sahte vekaletname ile işlem yapan kişi bu suçtan yargılanabilir.
- Taksitle satış sözleşmesini sahte belgeyle düzenleyen bir kişi de bu suçtan sorumludur.
Suçun Cezası Nedir?
TCK m.207’ye göre:
- 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası
- Adli para cezası verilmez, doğrudan hapis öngörülür.
- Suçun işlenme biçimine göre cezada artırım veya indirim yapılabilir.
Cezanın Ertelenmesi ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
- İlk defa suç işleyen, cezası 2 yılın altına düşen kişiler için HAGB uygulanabilir.
- Suçun ağırlığı, failin kişiliği ve pişmanlık durumları göz önüne alınır.
Sahte Belge ile Alınan Mal veya Menfaatin Durumu
Eğer sahte belge ile:
- Araç satışı yapıldıysa → Noter işlemleri iptal edilebilir.
- Para tahsil edildiyse → Geri ödeme ve haksız iktisap hükümleri devreye girer.
- Resmi kuruma ibraz edildiyse → Ayrıca resmi belgede sahtecilik de söz konusu olabilir.
Yargıtay Kararları ve Örnekler
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2017/4521 E., 2018/6378 K.: Sahte kira kontratı ile vize başvurusu yapan sanığın, özel evrakta sahtecilik suçunu işlediğine karar verilmiştir.
- Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2020/1312 E., 2021/3472 K.: Başkasına ait faturayı düzenleyip tahsilat yapan kişi hakkında 2 yıl hapis cezası onanmıştır.
Özel Evrakta Sahtecilik Suçunda Zamanaşımı Süresi
- Şikayet Süresi: Öğrenmeden itibaren 6 ay
- Ceza Zamanaşımı: Suç tarihinden itibaren 8 yıl
Bu süreler içinde şikayet ve yargılama yapılmazsa dava düşer.
Avukat Desteği Neden Önemlidir?
Bu suç türünde delillerin toplanması, belgenin sahte olup olmadığının tespiti, bilirkişi incelemeleri ve hukuki savunma oldukça teknik bir alandır. Bu nedenle ceza hukukunda uzman bir avukatla çalışmak, davanın seyrini büyük ölçüde etkiler.
Sonuç: Güvenin Temelini Zedeleyen Ciddi Bir Suç
Özel evrakta sahtecilik cezası, hem mağdurun hem de kamunun güven duygusunu korumak amacıyla düzenlenmiştir. Her ne kadar belge özel kişiler arasında düzenlense de, bu belgeler hukuki işlemlerde önemli sonuçlar doğurur. Bu nedenle belge düzenlerken her zaman doğru ve gerçek bilgi kullanmak gerekir. Aksi halde kişi hem adli ceza alabilir hem de hukuki sorumlulukla karşılaşabilir.
Bir yanıt yazın