Günümüzde dijitalleşmenin etkisiyle işverenlerin çalışanlar hakkında topladığı verilerin kapsamı hızla genişlemektedir. Bu veriler yalnızca işe alım sürecinde değil; bordrolama, performans değerlendirmesi, kamera kaydı, e-posta denetimi ve lokasyon takibi gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. Ancak bu verilerin toplanması ve işlenmesi, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında sıkı yasal düzenlemelere tabidir. Bu makalede, işyerinde kişisel verilerin korunması, işverenin yükümlülükleri, çalışanların hakları ve işyerinde gözetim uygulamalarının yasal sınırları detaylıca açıklanacaktır.
İş Yerinde Kişisel Veri Ne Demektir?
Kişisel veri, belirli veya belirlenebilir bir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgiyi ifade eder. İş ortamında toplanabilecek kişisel veriler arasında şunlar yer alır:
- Kimlik bilgileri (adı, soyadı, T.C. kimlik numarası)
- İletişim bilgileri
- Banka hesap numarası, maaş bilgisi
- Performans değerlendirme kayıtları
- E-posta ve internet kullanımı logları
- Kamera (CCTV) görüntüleri
- Parmak izi, yüz tanıma gibi biyometrik veriler
- Sağlık raporları, engellilik durumu
Eğer bu veriler sağlık, sendikal üyelik gibi özel nitelikli verilerse, KVKK’da daha sıkı kurallara tabi tutulur.
İşverenin Yükümlülükleri
İşveren, işyerinde çalışanlara ait verileri toplarken ve işlerken KVKK’ya uygun hareket etmek zorundadır. Temel yükümlülükleri aşağıda sıralanmıştır:
1. Aydınlatma Yükümlülüğü
Çalışanlara, verilerinin hangi amaçlarla toplandığı, kimlerle paylaşıldığı, hangi hukuki sebebe dayandığı hakkında açık ve anlaşılır şekilde bilgi verilmelidir.
2. Açık Rıza Alınması
Aydınlatmanın yeterli olmadığı durumlarda, çalışanlardan ayrıca açık rıza alınmalıdır. Örneğin, biyometrik veri veya lokasyon takibi gibi durumlarda açık rıza zorunludur.
3. Veri Güvenliğini Sağlama
İşveren, çalışan verilerini yetkisiz erişime, ifşaya veya kayba karşı korumak için teknik ve idari önlemleri almakla yükümlüdür.
4. Veri Sınırlılığı İlkesine Uygunluk
Yalnızca gerekli olan veriler toplanmalı, amacı dışında kullanılmamalıdır.
5. Veri Sorumlusu Olarak Sicil Kaydı
50’den fazla çalışanı olan veya yıllık bilançosu belirli tutarı aşan işverenler, Veri Sorumluları Sicil Bilgi Sistemi (VERBİS)’e kayıt yaptırmak zorundadır.
Çalışanların Hakları
KVKK kapsamında çalışanlar, işverene karşı kişisel verileriyle ilgili şu haklara sahiptir:
| Hak Türü | Açıklama |
|---|---|
| Bilgi Talep Etme Hakkı | Kendi verilerinin işlenip işlenmediğini öğrenme |
| Düzeltme Hakkı | Eksik veya yanlış verilerin düzeltilmesini isteme |
| Silme / Yok Etme Hakkı | Amacı kalmayan verilerin silinmesini talep etme |
| İtiraz Hakkı | İşlenmenin hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa itirazda bulunabilme |
| Şikayet Hakkı | KVKK ihlali halinde Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na başvurma |
İşyerinde Gözetim ve İzleme Uygulamaları
1. Kamera ile İzleme
İşyeri güvenliği gerekçesiyle kamera kaydı alınabilir. Ancak:
- Kameraların görünür olması gerekir.
- Tuvalet, soyunma odası gibi mahrem alanlarda kamera kullanılamaz.
- Çalışan önceden aydınlatılmalı ve mümkünse rızası alınmalıdır.
2. E-posta ve İnternet Kullanımının Denetimi
İşveren, iş bilgisayarında şirket e-postalarının kullanımını denetleyebilir. Ancak bu denetim:
- Belirli bir amaçla sınırlı olmalı,
- Orantılı olmalı,
- Çalışanın bilgisi dahilinde yapılmalıdır.
3. GPS/Lokasyon Takibi
Saha çalışanları gibi personelin takibi için araçlara GPS cihazı konulabilir. Ancak çalışan bilgilendirilmeli ve gerektiğinde açık rızası alınmalıdır.
İşveren-Çalışan Arasındaki Denge
İşverenin gözetim ve kontrol hakkı ile çalışanın özel hayatına saygı hakkı arasında hassas bir denge kurulmalıdır. Aksi takdirde işverenin kişisel veri işlemesi hak ihlali olarak değerlendirilebilir ve hukuki sonuçlar doğurabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- İşveren, çalışanın e-postasını izleyebilir mi?
Evet, ancak sadece işle ilgili ve orantılı şekilde, çalışan bilgilendirilerek. - İşyerinde kamera kaydı yasal mı?
Güvenlik amacıyla ve çalışan bilgilendirilerek yasal olabilir. - İşveren parmak iziyle giriş çıkış zorunlu tutabilir mi?
Açık rıza alınmadan parmak izi gibi biyometrik veri kullanımı hukuka aykırıdır. - İşveren çalışanı izlemek için açık rıza almalı mı?
Gerekli durumlarda (örneğin biyometrik veri, GPS izleme) açık rıza gereklidir. - İşveren hangi verileri toplayamaz?
Mahremiyet sınırını aşan, işin gereğiyle ilgisi olmayan veriler toplanamaz. - KVKK ihlali durumunda çalışan nereye başvurur?
Önce işverene, sonuç alınamazsa KVKK Kurumu’na şikayet edebilir. - VERBİS kaydı ne zaman zorunludur?
50’den fazla çalışanı olan veya yıllık mali bilançosu belirli bir tutarı aşan işverenler için zorunludur. - İşten ayrılan çalışanın verileri silinmeli mi?
Evet, işleme amacı ortadan kalktığında kişisel veriler silinmelidir. - Sağlık verileri işveren tarafından toplanabilir mi?
Ancak açık rıza ile ve sınırlı amaçlarla toplanabilir. - KVKK’ya aykırı davranan işverene ne tür cezalar verilir?
Para cezaları (yüz binlerce TL), tazminat davaları ve idari yaptırımlar uygulanabilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın