📌 1. Eşitlik İlkesi Nedir?
📌 Eşitlik ilkesi, işverenin iş yerinde çalışanlar arasında ayrım yapmama ve herkese eşit davranma yükümlülüğü anlamına gelir.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca işveren, iş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep gibi sebeplerle ayrımcılık yapamaz.
✔ Aynı durumdaki çalışanlara aynı hakları tanımak zorundadır.
🚨 Örnek:
Aynı iş pozisyonunda çalışan A ve B işçisinden, B kadın olduğu için daha düşük ücret alıyorsa bu durum eşitlik ilkesine aykırıdır.
📌 2. İşverenin Eşitlik İlkesine Uyma Yükümlülüğü
İşverenin, iş ilişkisi boyunca çalışanlara eşit davranma yükümlülüğü vardır.
Bu yükümlülük, işe alımdan iş sözleşmesinin sona ermesine kadar tüm süreçleri kapsar.
| Eşitlik İlkesine Uyulması Gereken Alanlar | Açıklama |
|---|---|
| İşe Alım Süreci | İş ilanları ve mülakatlarda cinsiyet, yaş, etnik köken gibi kriterlerle ayrım yapılmamalıdır. |
| Ücret ve Diğer Haklar | Aynı pozisyonda çalışanlara cinsiyet veya benzeri sebeplerle farklı ücret ödenemez. |
| İş Koşulları | Çalışma saatleri, izin hakları gibi iş koşulları herkese eşit uygulanmalıdır. |
| Terfi ve Görev Dağılımı | Cinsiyet veya diğer kişisel özellikler dikkate alınarak terfi engellenemez. |
| İşten Çıkarma | Hamilelik, siyasi görüş gibi sebeplerle işten çıkarma yapılamaz. |
🚨 Örnek:
İş yerinde kadın çalışanlara evrak işleri, erkek çalışanlara saha görevi verilmesi eşitlik ilkesine aykırıdır.
📌 3. İşverenin Alması Gereken Önlemler
✅ 3.1. İşe Alım Politikalarını Gözden Geçirmek
✔ İş ilanlarında cinsiyet, yaş, etnik köken gibi ayrımcı ifadeler kullanılmamalıdır.
✔ Mülakat süreçleri standart hale getirilmelidir.
🚨 Örnek:
“Erkek eleman aranıyor” şeklindeki ilanlar yerine “Satış temsilcisi aranıyor” gibi tarafsız ifadeler tercih edilmelidir.
✅ 3.2. Ücret ve Terfi Politikalarını Şeffaf Hale Getirmek
✔ Ücret skalası ve terfi kriterleri açık ve net olmalıdır.
✔ Performansa dayalı objektif değerlendirme sistemleri kurulmalıdır.
🚨 Örnek:
Terfi değerlendirmelerinde “erkek çalışanlar daha iyi saha performansı gösterir” gibi subjektif yargılar yerine, “satış rakamları, müşteri memnuniyeti” gibi ölçülebilir veriler kullanılmalıdır.
✅ 3.3. İş Yerinde Eşitlik ve Çeşitlilik Eğitimi Vermek
✔ İşveren, yöneticilere ve çalışanlara eşitlik ve ayrımcılıkla mücadele konusunda eğitimler düzenlemelidir.
✔ Özellikle insan kaynakları departmanları bu konuda bilinçlendirilmelidir.
🚨 Örnek:
Yılda bir kez “İş Yerinde Ayrımcılık ve Eşitlik” eğitimi verilmesi işverenin sorumluluğunu yerine getirdiğini gösterebilir.
✅ 3.4. Ayrımcılık ve Eşitlik Şikayet Mekanizması Oluşturmak
✔ Çalışanların maruz kaldıkları ayrımcılık ve haksızlıkları bildirebilecekleri gizli ve güvenli şikayet hatları oluşturulmalıdır.
✔ Bu şikayetler hızlı ve objektif şekilde değerlendirilmelidir.
🚨 Örnek:
Şirket içinde “Ayrımcılık Bildirim Formu” oluşturularak çalışanlara güvenli başvuru imkanı tanınabilir.
✅ 3.5. İş Yeri Düzenlemelerinde Kadın ve Engelli Çalışanları Gözetmek
✔ Kadın çalışanlar için doğum izni, süt izni gibi haklar tam uygulanmalıdır.
✔ Engelli çalışanlar için çalışma alanlarının erişilebilir hale getirilmesi sağlanmalıdır.
🚨 Örnek:
Bir binada asansör bulunmaması, engelli çalışanların işe erişimini engelliyorsa, işveren bu sorunu çözmek zorundadır.
📌 4. Eşitlik İlkesine Aykırılığın Hukuki Sonuçları
| Eylem | Sonuç |
|---|---|
| Ücrette ayrımcılık | İşçi, eşit ücret talebi ve maddi tazminat davası açabilir. |
| İşe son verme nedeniyle ayrımcılık | İşçi, ayrımcılık tazminatı talep edebilir (İş Kanunu 5. madde). |
| İşe almama veya terfi etmeme ayrımcılığı | İşveren, ayrımcılık tespit edilirse idari para cezası alabilir. |
🚨 Örnek:
Hamile olduğu için işten çıkarılan kadın işçi, 4 aya kadar ücreti tutarında ayrımcılık tazminatı talep edebilir.
📌 5. Örnek Senaryo
Senaryo:
✔ Ayşe Hanım ve Mehmet Bey, aynı iş yerinde aynı pozisyonda çalışmaktadır.
✔ Mehmet Bey’in maaşı 25.000 TL iken, Ayşe Hanım’a 22.000 TL maaş ödenmektedir.
✔ Ayşe Hanım, eşitlik ilkesine aykırılık nedeniyle İş Mahkemesi’ne dava açmıştır.
✔ Mahkeme, Ayşe Hanım’a eksik ödenen ücret farkı ve ayrımcılık tazminatı ödenmesine karar vermiştir.
📌 6. Sıkça Sorulan Sorular
🔹 İşveren çalışanlara farklı maaş verebilir mi?
📌 Aynı işi yapan çalışanlara keyfi şekilde farklı ücret verilmesi eşitlik ilkesine aykırıdır. Ancak performans gibi objektif nedenlerle fark olabilir.
🔹 İşe alım sürecinde cinsiyet belirtilmesi yasal mı?
📌 Hayır. “Kadın/erkek eleman aranıyor” gibi ilanlar ayrımcılık içerir ve yasaktır.
🔹 Eşitlik ilkesine aykırılık tespit edilirse hangi dava açılabilir?
📌 İşçi, eşitlik ilkesine aykırılık nedeniyle İş Mahkemesi’nde tazminat davası açabilir.
🔹 İşveren hangi cezalarla karşılaşır?
📌 Ayrımcılık tazminatı ve idari para cezası ile karşılaşabilir.
🔹 İşveren eşitlik sağlamak için hangi önlemleri almalı?
📌 Ücret politikalarını şeffaflaştırmak, şikayet mekanizması kurmak, eğitim vermek gibi adımlar atmalıdır.
Bir yanıt yazın