Cari Hesap Sözleşmesi

Giriş

Ticari ilişkilerde taraflar arasında sıklıkla karşılıklı borç ve alacak ilişkileri oluşur. Bu tür ilişkilerin düzenli şekilde yürütülmesi için en çok tercih edilen yöntemlerden biri cari hesap sözleşmesidir. Türk Ticaret Kanunu’nda da yer alan bu sözleşme türü, tarafların birbirlerine olan alacak ve borçlarını tek bir hesap altında toplayarak net borç-alacak ilişkisini tespit etmeyi amaçlar. Bu yazımızda, cari hesap sözleşmesinin tanımı, unsurları, hukuki niteliği, tarafların sorumlulukları ve sona erme halleri detaylı olarak incelenecektir.

Cari Hesap Sözleşmesi Nedir?

Cari hesap sözleşmesi, tarafların karşılıklı olarak birbirlerine olan para borçlarını ve alacaklarını belirli bir dönem boyunca bir hesap altında topladıkları, bu dönemin sonunda tek bir bakiyenin belirlenmesini sağlayan sözleşme türüdür.

Hukuki Dayanak:

Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 89. maddesi ile düzenlenmiştir.

TTK md. 89: “İki kişi arasında, karşılıklı olarak doğmuş ve doğacak para borçlarının, bu borçların ayrı ayrı ödenmeleri yerine, alacaklı ve borçlu sıfatlarının değişebileceği ve ancak hesap devresi sonunda çıkacak bakiyenin ödeneceği hususunda yapılan sözleşmedir.”

Cari Hesap Sözleşmesinin Unsurları

Cari hesap sözleşmesinin geçerli olabilmesi için aşağıdaki unsurların bulunması gerekir:

Karşılıklı Borç ve Alacak İlişkisi: Taraflar arasında karşılıklı borç ve alacak ilişkilerinin bulunması gerekir.
Para Borcu Olması: Cari hesap ilişkisine giren borç ve alacakların para borcu niteliğinde olması gerekir.
Hesap Devresi Belirlenmesi: Taraflar belirli bir süre sonunda (örneğin aylık, 3 aylık, yıllık) hesap mutabakatı yaparak bakiye belirler.
Tek Bakiye Kuralı: Hesap döneminin sonunda yalnızca çıkan bakiye talep edilebilir.
Sözleşme ile Kurulması: Cari hesap ilişkisi tarafların iradeleri ile oluşturulmalıdır. Yazılı olması şart değildir; ancak ispat kolaylığı açısından yazılı olması önerilir.

Cari Hesap Sözleşmesinin Hukuki Niteliği

Cari hesap sözleşmesi, sui generis bir sözleşme türüdür. Yani, kendi başına özgün ve bağımsız bir nitelik taşır ve diğer klasik sözleşme türlerine benzemez.

Borç doğurucu değil, borçları organize edici bir sözleşmedir.
Taraflar arasındaki tüm para borçlarını tek hesap altında birleştirir.
Ticari işletmeler arasında bu sözleşmenin varlığı, ticari alışkanlık gereği yazılı olmasa da kabul edilir.

Cari Hesap Sözleşmesinin Avantajları

Muhasebe ve tahsilat kolaylığı sağlar.
Tarafların ayrı ayrı borç ve alacak takibi yapmalarını engeller.
Tek bir bakiye üzerinden ödeme yapılmasını mümkün kılar.
Ticari ilişkilerde süreklilik sağlar ve güven ortamı yaratır.

Cari Hesaba Geçirilmeyecek İşlemler

Türk Ticaret Kanunu’na göre bazı işlemler cari hesaba dahil edilemez:

Çek, bono gibi kıymetli evraklar
Vadesi belirli olan senetler
Rehinli alacaklar (Açıkça taraflar aksi yönde karar almadıkça)

Cari Hesap Sözleşmesinde Tarafların Sorumlulukları

Alacaklı Taraf:

Alacaklarını doğru ve zamanında bildirmekle yükümlüdür.
Hesap devresi sonunda bakiyeyi talep edebilir.

Borçlu Taraf:

Hesap devresi sonunda ortaya çıkan bakiyeyi ödemekle yükümlüdür.
Hesap özetine itiraz süresi içinde cevap vermezse kabul etmiş sayılır.

Hesap Özeti ve İtiraz Hakkı

Cari hesapta hesap özeti, belirli dönem sonunda taraflara gönderilir.

Taraf, hesap özetini aldığı tarihten itibaren 8 gün içinde itiraz etmezse kabul etmiş sayılır.

Cari Hesap Sözleşmesinin Sona Ermesi

Cari hesap sözleşmesi çeşitli nedenlerle sona erebilir:

Taraflardan birinin fesih beyanı
Taraflardan birinin iflas etmesi veya ölmesi
Belirli sürenin dolması (belirli süreli sözleşmelerde)
Mutabakatla sona erdirilmesi

Cari Hesap Sözleşmesinde Faiz Uygulaması

Taraflar arasında cari hesap ilişkisi varsa, hesap devresi sonunda çıkan bakiyeye kanuni veya sözleşmeyle belirlenen ticari faiz oranı uygulanabilir.

Hesap dönemi içinde işlem bazlı faiz uygulanmaz.

Sonuç

Cari hesap sözleşmesi, ticari ilişkilerde borç ve alacakların topluca yönetilmesini sağlayan ve iş dünyasında sıklıkla kullanılan önemli bir sözleşme türüdür. Türk Ticaret Kanunu’na göre düzenlenen bu sözleşme ile taraflar, işlemlerini düzenli, güvenilir ve hesap verebilir şekilde sürdürebilirler.

Ticari faaliyeti bulunan kişilerin, cari hesap sözleşmelerini yazılı olarak yapmaları ve hesap özetlerine dikkat etmeleri önerilir.