📌 1. Fazla Mesai (Fazla Çalışma) Nedir?
📌 Fazla mesai, işçinin kanunda belirlenen normal çalışma süresinin üzerinde çalıştırılması durumudur.
✔ 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi uyarınca, haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir.
✔ Bu sürenin aşılması halinde yapılan çalışmalar fazla mesai (fazla çalışma) olarak kabul edilir.
✔ Fazla mesai yapan işçiye normal saatlik ücretine ek olarak %50 zamlı ücret ödenir.
🚨 Örnek:
Bir işçi haftada 48 saat çalıştırılmışsa, 45 saati aşan 3 saatlik çalışma fazla mesai sayılır.
📌 2. Fazla Mesai Ücretine Hak Kazanma Koşulları
| Şart | Açıklama |
|---|---|
| Haftalık çalışma süresi 45 saati aşmış olmalı. | Çalışma süresi haftalık dikkate alınır. |
| Fazla çalışmaya işçinin onayı olmalı. | İşçinin yazılı onayı alınmadan fazla mesai yaptırılamaz. |
| İş Kanunu’nun istisnaları hariç işyerinde çalışıyor olmalı. | Örneğin, ev hizmetleri gibi işlerde İş Kanunu uygulanmayabilir. |
🚨 Örnek:
Ali Bey haftada 50 saat çalıştırılmışsa, 5 saat fazla mesai ücreti alması gerekir.
📌 3. Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?
📌 Fazla mesai ücreti, işçinin saatlik ücretinin %50 fazlası ile ödenir.
✅ 3.1. Fazla Mesai Ücreti Hesaplama Formülü:
javaKopyalaDüzenleSaatlik Ücret = Aylık Brüt Ücret / 225
Fazla Mesai Ücreti = Saatlik Ücret x 1,5 x Fazla Çalışma Süresi
✔ 225 saat: Aylık çalışma süresi (haftada 45 saat x 4 hafta = 180 saat, ayda 30 gün için günlük 7,5 saat x 30 gün = 225 saat)
✅ 3.2. Örnek Hesaplama
📌 Aylık Brüt Ücreti: 30.000 TL olan bir işçinin haftada 50 saat çalıştırıldığını varsayalım.
| Adım | Hesaplama | Sonuç |
|---|---|---|
| Saatlik Ücret | 30.000 TL / 225 | 133,33 TL |
| Fazla Mesai Süresi | 50 saat – 45 saat | 5 saat |
| Fazla Mesai Ücreti | 133,33 TL x 1,5 x 5 | 1.000 TL |
🚨 Sonuç: İşçiye, fazla mesai ücreti olarak 1.000 TL brüt ödeme yapılmalıdır.
📌 4. Fazla Mesai Yerine Serbest Zaman Kullanımı
📌 İşçi isterse, fazla çalışma ücreti almak yerine serbest zaman kullanabilir.
✔ Her 1 saat fazla çalışma için 1 saat 30 dakika serbest zaman hakkı doğar.
✔ İşçi, fazla çalışma yaptığı tarihten itibaren 6 ay içinde serbest zaman kullanmalıdır.
🚨 Örnek:
Bir işçi 4 saat fazla mesai yapmışsa, 6 saat serbest zaman kullanabilir.
📌 5. Fazla Mesai Yapılmayacak Haller
✔ 16 yaşından küçük işçiler fazla mesai yapamaz.
✔ Hamile, yeni doğum yapmış işçiler fazla çalıştırılamaz.
✔ Gece çalışması yapan işçiler 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz.
✔ Sağlık raporu olan işçiler fazla mesai yapamaz.
🚨 Örnek:
Gece vardiyasında çalışan işçi, gece 7,5 saati aşan sürelerde fazla mesai yaptırılamaz.
📌 6. Fazla Mesai Ücretini İşveren Ödemezse Ne Yapılabilir?
| Yol | Açıklama |
|---|---|
| Arabuluculuk Başvurusu | İşçi, fazla mesai ücretini alamazsa zorunlu arabuluculuğa başvurur. |
| İş Mahkemesi Davası | Arabuluculuk süreci anlaşmazlıkla sonuçlanırsa, iş mahkemesinde alacak davası açılabilir. |
| İhtarname Gönderme | İşçi, işverene önce noter kanalıyla ihtarname göndererek alacağını talep edebilir. |
| Zamanaşımı Süresi | Fazla mesai alacaklarında 5 yıl zamanaşımı süresi uygulanır. |
🚨 Örnek:
2020 yılında ödenmeyen fazla mesai ücretleri için işçi 2025 yılı sonuna kadar dava açabilir.
📌 7. Örnek Senaryo
Senaryo:
Ayşe Hanım, haftada 50 saat çalışan bir mağaza çalışanıdır.
✔ Aylık brüt ücreti 25.000 TL.
✔ Saatlik ücreti: 25.000 TL / 225 = 111 TL.
✔ 5 saat fazla çalışması var: 111 TL x 1,5 x 5 saat = 833 TL fazla mesai ücreti hak eder.
✔ İşveren bu ücreti ödemezse, Ayşe Hanım arabuluculuğa başvurarak ve sonrasında iş mahkemesinde dava açarak hakkını talep edebilir.
📌 8. Fazla Mesai İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular
🔹 Haftada 45 saatin altında çalışıyorum, fazla mesai alabilir miyim?
📌 Günlük çalışma süresi uzun olsa da, haftalık çalışma süresi 45 saati geçmiyorsa fazla mesai sayılmaz.
🔹 Bayramda çalışırsam fazla mesai mi sayılır?
📌 Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmak, fazla mesai değil, genel tatil ücreti kapsamına girer. %100 zamlı ücret ödenir.
🔹 Fazla mesai yapmaya zorlanabilir miyim?
📌 Hayır. İşçinin yazılı onayı olmadan fazla mesai yaptırılamaz.
🔹 Fazla mesai ücreti bordroda gösterilmeli mi?
📌 Evet. Fazla mesai ücreti, işçinin maaşı gibi bordroda açıkça gösterilmelidir.
🔹 Fazla mesai alacağında delil şart mı?
📌 Evet. İşçi fazla çalıştığını, tanık, iş yerindeki giriş-çıkış kayıtları, bordrolar gibi delillerle ispatlayabilir.
Bir yanıt yazın