Gaiplik, hukukta bir kişinin uzun süre ortadan kaybolması ve hakkında herhangi bir haber alınamaması nedeniyle, mahkeme kararıyla hukuken ölü kabul edilmesi durumudur. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olan gaiplik, hukuki sonuçları bakımından son derece önemlidir. Gaiplik kararı ile kayıp kişinin malvarlığı ve miras ilişkileri gibi hukuki konularda belirsizlik ortadan kaldırılmaya çalışılır.
Gaiplik Nedir?
Gaiplik, kelime anlamı olarak “kaybolma”, “ortadan kaybolma” ya da “yokluk” anlamına gelir. Hukuki terim olarak gaiplik ise, bir kimsenin ölüm tehlikesi içinde kaybolması veya kendisinden uzun süre haber alınamaması sonucunda, mahkeme tarafından kişinin hukuken ölü sayılmasıdır.
Gaiplik Kararı Hangi Hallerde Verilir?
Türk Medeni Kanunu’na göre gaiplik kararı iki durumda verilir:
- Ölüm Tehlikesi İçinde Kaybolma:
Bir kişi, savaş, doğal afet, kaza veya başka bir ölüm tehlikesi içerisinde kaybolmuş ve kendisinden uzun süre haber alınamamışsa, bu durumda son haber alma tarihinden itibaren en az 1 yıl geçmiş olmalıdır. - Uzun Süredir Haber Alınamama:
Kişi hakkında herhangi bir ölüm tehlikesi bulunmamakla birlikte, uzun bir süredir kendisinden hiçbir haber alınamıyorsa, gaiplik kararı verilmesi için en az 5 yıl geçmesi gerekmektedir.
Gaiplik Nasıl Tespit Edilir?
Gaiplik kararı verilebilmesi için ilgili mahkemeye başvuru yapılması gerekir. Başvuru, kaybolan kişinin mirasçıları, yakınları veya bu durumdan hukuken menfaat sahibi olan kişiler tarafından yapılabilir.
Gaiplik Başvurusu Nasıl Yapılır?
- Gaiplik başvurusu yapılırken, yetkili mahkeme kaybolan kişinin son yerleşim yeri mahkemesidir.
- Başvuruda bulunan kişi, gaiplik sebebini (ölüm tehlikesi veya uzun süredir haber alınamama) açıklayarak mahkemeye dilekçe verir.
- Başvuru dilekçesine, gaip kişinin kaybolduğunu veya uzun süredir haber alınamadığını kanıtlayan belgeler veya tanık beyanları eklenmelidir.
Gaiplik Kararının Verilme Süreci Nasıl İşler?
- Mahkeme, başvuruyu aldıktan sonra gaiplikle ilgili araştırma yapar.
- İlan yoluyla gaip kişi hakkında bilgi sahibi olan kişilerin mahkemeye başvurması sağlanır. Bu ilan genellikle Türkiye genelinde veya gerekli görülen durumlarda yurt dışında da yapılabilir.
- İlan süresi en az 6 aydır. Bu süre içinde herhangi bir bilgi veya kanıt ortaya çıkmazsa mahkeme gaiplik kararı verebilir.
- Mahkeme, tüm araştırmaları tamamladıktan sonra gaiplik kararını vererek kişiyi hukuken ölü kabul eder.
Gaiplik Kararının Hukuki Sonuçları Nelerdir?
Gaiplik kararının önemli hukuki sonuçları şunlardır:
- Gaip kişi hukuken ölü sayılır ve mirası açılır.
- Gaip kişinin evlilik bağı gaiplik kararıyla kendiliğinden sona ermez; eş ancak mahkemeye başvurarak evliliğin feshini isteyebilir.
- Gaip kişinin malları, gaiplik kararının kesinleşmesinden sonra yasal mirasçılarına geçer.
- Gaiplik kararı sonrası kişinin ortaya çıkması halinde, malvarlığının iadesi için belirli şartlarda dava açma hakkı bulunabilir.
Gaip Kişi Ortaya Çıkarsa Ne Olur?
Gaiplik kararı verilen kişinin daha sonra sağ olarak ortaya çıkması durumunda şu sonuçlar doğar:
- Mahkeme kararıyla gaiplik kararı kaldırılır.
- Mallarını geri almak isteyen gaip kişi, malların geri verilmesi için dava açabilir. Ancak, malları iyi niyetle devralan kişilere karşı açılacak davalarda bazı sınırlamalar bulunur.
- Evlilik ilişkisi gaiplik nedeniyle feshedilmişse, evlilik kendiliğinden yeniden kurulmaz; ancak taraflar isterlerse yeniden evlenebilir.
Gaiplik ile İlgili Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Gaiplik nedir?
Gaiplik, bir kişinin uzun süre ortadan kaybolması veya ölüm tehlikesi içinde kaybolması nedeniyle mahkemece hukuken ölü sayılmasıdır. - Gaiplik kararı için kaç yıl geçmesi gerekir?
Ölüm tehlikesi içinde kaybolmada 1 yıl, haber alınamama durumunda ise en az 5 yıl geçmelidir. - Gaiplik başvurusu hangi mahkemeye yapılır?
Başvuru, kaybolan kişinin son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine yapılır. - Gaiplik kararı verilmesi ne kadar sürer?
Mahkeme araştırması ve ilanın tamamlanması genellikle 6 ay ile 1 yıl arasında sürer. - Gaiplik kararından sonra evlilik sona erer mi?
Gaiplik kararıyla evlilik kendiliğinden sona ermez, eşin ayrıca boşanma davası açması gerekir. - Gaip kişinin malvarlığı ne olur?
Malvarlığı gaiplik kararından sonra yasal mirasçılarına geçer. - Gaip kişi ortaya çıkarsa ne olur?
Gaiplik kararı mahkemece kaldırılır ve kişi, belirli şartlarla mallarını geri alabilir. - Gaip kişinin mirası ne zaman açılır?
Gaiplik kararının mahkemece verilmesi ve kesinleşmesiyle birlikte miras açılır. - Gaiplik kararına itiraz edilebilir mi?
Evet, kararın verildiği mahkemeye başvurarak itiraz edilebilir veya istinaf yoluna gidilebilir. - Gaiplik başvurusunu kimler yapabilir?
Gaip kişinin mirasçıları, yakınları veya hukuken menfaat sahibi olan kişiler başvuru yapabilir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Bir yanıt yazın