Giriş
İş sözleşmesinin işveren tarafından haksız veya geçersiz bir nedenle feshedilmesi halinde, işçinin başvurabileceği en önemli hukuki yollardan biri işe iade davasıdır. İş güvencesi kapsamında değerlendirilen bu dava, işçiye eski işine geri dönme veya işe alınmaması durumunda tazminat alma imkanı tanır.
Bu makalede işe iade davasının yasal dayanaklarını, kimlerin bu davayı açabileceğini, hangi sürede ve nasıl açılacağını, dava sürecini ve sonuçlarını ayrıntılı şekilde ele alacağız.
İşe İade Davası Nedir?
İşe iade davası, iş sözleşmesi geçersiz bir nedenle feshedilen işçinin, eski işine dönmek amacıyla işverene karşı açtığı bir iş güvencesi davasıdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. ve 21. maddelerinde düzenlenmiştir.
Kimler İşe İade Davası Açabilir?
İşe iade davası açabilmek için aşağıdaki şartların birlikte bulunması gerekir:
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmak
- En az 6 aylık kıdem
- İşyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması
- İşten çıkarılmanın geçersiz bir nedene dayanması
- Feshin yazılı bildirimle yapılmış olması
İşverenin fesih bildirimi gerekçeli değilse veya ispat edilemezse, fesih geçersiz sayılır.
Geçersiz Fesih Nedir?
İşverenin iş sözleşmesini;
- Keyfi gerekçelerle,
- Sendikal faaliyetler,
- Hastalık veya gebelik gibi koruyucu durumlar,
- Kişilik haklarına dayalı ayrımcılıkla,
feshetmesi, geçersiz fesih olarak değerlendirilir.
İşe İade Davası Açma Süresi
İşçi, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay (30 gün) içinde işe iade davası açmak zorundadır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Mahkeme süreyi re’sen dikkate alır.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Dava Nerede Açılır?
İşe iade davası, İş Mahkemesi nezdinde açılır. İş Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi, iş mahkemesi sıfatıyla davaya bakar.
Zorunlu Arabuluculuk Süreci
2018 yılından itibaren işe iade davası öncesinde arabuluculuğa başvuru zorunluluğu getirilmiştir. Bu adım atlanmadan dava açılamaz.
Adımlar:
- Arabuluculuk başvurusu
- Tarafların anlaşamaması durumunda son tutanak alınır
- 2 hafta içinde mahkemeye dava açılır
Dava Sürecinde Neler Olur?
- Mahkeme, fesih nedeninin geçerli olup olmadığını inceler.
- İşverene ispat yükümlülüğü düşer.
- Şahitler, belgeler, yazışmalar gibi deliller değerlendirilir.
- Ortalama dava süresi 3 ila 6 ay arasında değişir.
Mahkeme Kararı Ne Olursa Ne Olur?
1. İşe İade Kararı Verilirse:
- İşveren, işçiyi 1 ay içinde işe başlatmalıdır.
- İşçi 10 gün içinde başvurusunu yapmalıdır.
- İşe başlatılmazsa, işveren en az 4, en fazla 8 aylık ücret tutarında tazminat öder.
2. Boşta Geçen Süre Ücreti:
- İşe başlatılsa da başlatılmasa da en fazla 4 aya kadar boşta geçen sürenin ücreti ve sosyal hakları işçiye ödenir.
İşe İade Davası Kazanılırsa Tazminatlar Nelerdir?
| Tazminat Türü | Açıklama |
|---|---|
| İşe Başlatmama Tazminatı | 4-8 aylık brüt maaş aralığında |
| Boşta Geçen Süre Ücreti | En fazla 4 ay |
| Kıdem ve İhbar Tazminatı | İşveren işe başlatmazsa ödenir |
İşe İade Kararı Kesinleşmeden Ne Yapılır?
Karar kesinleşmeden işverenin işe başlatma zorunluluğu yoktur. İcra takibi yapılamaz. Kararın kesinleşmesi beklenmelidir.
İşverenin Savunmaları ve Dikkat Edilecek Hususlar
- İşverenin savunması güçlü belgelerle desteklenmelidir.
- İşçinin performansı, işyeri düzenine uyumu gibi konular gerekçe olarak sunulabilir.
- Ancak bu gerekçeler belgelendirilmemişse, geçerli sayılmaz.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Arabuluculuk olmadan işe iade davası açılır mı?
Hayır. Arabuluculuk zorunludur. Aksi halde dava reddedilir.
2. Dava kazanılırsa işveren işe almak zorunda mı?
Hayır. İşveren işçiyi işe almazsa tazminat ödemekle yükümlü olur.
3. Dava süresince başka işte çalışabilir miyim?
Evet. Davanın sonucunu etkilemez.
4. Dava açmak işveren sicilimi etkiler mi?
Hayır. İş güvencesi yasal haktır. Sicil kaydınıza olumsuz etkisi olmaz.
5. Karar kesinleşmeden işveren ödeme yapar mı?
Hayır. Mahkeme kararı kesinleşmeden ödeme yapılması zorunlu değildir.
6. İşe iade tazminatı vergiye tabi midir?
Hayır. Mahkeme kararıyla ödenen işe iade tazminatları gelir vergisinden muaftır.
Sonuç
İşe iade davası, iş güvencesini sağlayan etkili bir hukuki yoldur. Ancak bu davayı açmak için sürelere ve prosedürlere dikkat edilmesi büyük önem taşır. İşçinin haklı olduğu halde davayı süresinde açmaması, hak kaybına neden olabilir. Bu nedenle sürecin başından itibaren uzman bir iş hukuku avukatından destek alınması önerilir. Unutulmamalıdır ki, işten haksız yere çıkarılan bir çalışanın adalete başvurması hem bireysel hem toplumsal hak mücadelesinin bir parçasıdır.
Bir yanıt yazın