📌 Giriş
İş dünyasında rekabetin korunması ve işverenin ticari sırlarının güvence altına alınması büyük önem taşır. Rekabet yasağı sözleşmeleri, çalışanların veya eski ortakların belirli bir süre boyunca aynı sektörde faaliyet göstermesini veya rakip firmalarla iş birliği yapmasını engelleyen hukuki düzenlemelerdir.
📌 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 444-447, rekabet yasağı sözleşmelerinin sınırlarını ve geçerlilik şartlarını belirler.
Bu makalede, rekabet yasağı sözleşmelerinin hukuki dayanakları, kapsamı, geçerlilik şartları, ihlali durumunda uygulanacak yaptırımlar ve şirketlerin bu sözleşmelerle nasıl korunabileceği detaylı olarak ele alınacaktır.
📌 Rekabet Yasağı Sözleşmesi Nedir? Hukuki Dayanakları
📌 Rekabet yasağı sözleşmesi, işçinin veya eski ortakların belirli bir süre boyunca rakip firmalarla çalışmasını veya aynı sektörde faaliyet göstermesini kısıtlayan bir sözleşme türüdür.
✔ Türk Borçlar Kanunu (TBK) madde 444-447, işçi ve işveren arasındaki rekabet yasağını düzenler.
✔ 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), şirket ortaklarının rekabet yasağına ilişkin düzenlemeler içerir.
✔ 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun, genel rekabet ilkelerini belirler.
📌 Örnek: Bir yazılım firmasında çalışan bir mühendis, işten ayrıldıktan sonra rakip firmaya geçerek eski işyerinin geliştirdiği özel yazılım teknolojilerini kullanamaz.
📌 Önemli Not: Rekabet yasağı sözleşmeleri, işçinin ekonomik geleceğini tamamen engellememeli ve makul sürelerle sınırlandırılmalıdır.
📌 İşçi ve İşveren Açısından Rekabet Yasağının Kapsamı
📌 Rekabet yasağı sözleşmeleri, hem işveren hem de çalışan açısından belirli sınırlarla uygulanabilir.
1️⃣ İşveren Açısından Rekabet Yasağı
✔ Şirketin ticari sırlarını ve müşteri bilgilerini koruma hakkı vardır.
✔ Çalışanların haksız rekabet oluşturmasını engelleyebilir.
✔ İşten ayrılan personelin doğrudan rakip firmaya geçmesini önleyebilir.
2️⃣ İşçi Açısından Rekabet Yasağı
✔ İşçi, işvereni ile yaptığı sözleşmeye uygun olarak belirli süre boyunca rakip firmada çalışamaz.
✔ Kendi işini kurmak istese bile aynı sektörde faaliyet göstermesi sınırlandırılabilir.
✔ Ancak işçinin çalışma hakkı tamamen kısıtlanamaz.
📌 Örnek: Bir ilaç firmasında çalışan bir satış temsilcisi, işten ayrıldıktan sonra belirli bir süre boyunca rakip bir ilaç firmasına geçiş yapamayabilir.
📌 Önemli Not: Rekabet yasağı, işçinin mesleğini tamamen icra etmesini engellememeli ve belirli sınırlarla düzenlenmelidir.
📌 Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları
📌 Rekabet yasağı sözleşmelerinin hukuken geçerli olabilmesi için bazı şartları taşıması gerekir.
✔ 1️⃣ Yazılı Olmalıdır:
- Rekabet yasağı sözleşmesi yazılı olarak yapılmalıdır.
✔ 2️⃣ Belirli Süre ile Sınırlı Olmalıdır: - Türk Borçlar Kanunu’na göre en fazla 2 yıl geçerli olabilir.
✔ 3️⃣ Coğrafi ve Sektörel Kapsamı Açıkça Belirtilmelidir: - Yasağın hangi bölge ve sektörde geçerli olduğu belirtilmelidir.
✔ 4️⃣ İşçinin Ekonomik Özgürlüğünü Aşırı Kısıtlamamalıdır: - İşçiye başka bir meslek icra etme imkanı bırakılmalıdır.
✔ 5️⃣ İşverenin Haklı Bir Çıkarı Olmalıdır: - İşverenin gerçekten korunması gereken ticari sırlar veya müşteri portföyü gibi değerleri bulunmalıdır.
📌 Örnek: Bir otomotiv şirketinin eski çalışanına “tüm dünya genelinde otomotiv sektöründe çalışma yasağı” getiren bir sözleşme geçersiz sayılabilir.
📌 Önemli Not: Rekabet yasağı, işverenin haksız şekilde piyasayı kontrol etmesini sağlayacak bir araç haline getirilmemelidir.
📌 Rekabet Yasağı İhlali Durumunda Uygulanacak Yaptırımlar
📌 Bir çalışan veya eski ortak, rekabet yasağını ihlal ederse, işveren hukuki yollara başvurabilir.
✔ 1️⃣ Maddi ve Manevi Tazminat Talebi:
- İşveren, uğradığı zararın tazmin edilmesini isteyebilir.
✔ 2️⃣ Cezai Şartın Uygulanması:
- Sözleşmede cezai şart belirlenmişse, işçi bu bedeli ödemek zorunda kalabilir.
✔ 3️⃣ İhtiyati Tedbir Kararı Alınması:
- Mahkeme, çalışanın rakip firmada çalışmasını durdurabilir.
✔ 4️⃣ Haksız Rekabet Davası Açılması:
- Rakip firmaya bilgi sızdırıldığı tespit edilirse, TTK madde 54 kapsamında haksız rekabet davası açılabilir.
📌 Örnek: Bir yazılım firmasından ayrılan mühendis, rakip firmaya geçerek eski işyerinin özel yazılımlarını kullanıyorsa, işveren tazminat davası açabilir.
📌 Önemli Not: Cezai şartlar makul düzeyde olmalı ve işçinin ekonomik özgürlüğünü tamamen kısıtlamamalıdır.
📌 Şirketlerin Rekabet Yasağı Sözleşmeleriyle Korunma Yolları
📌 İşverenlerin rekabet yasağını etkili bir şekilde uygulayabilmesi için aşağıdaki adımları izlemesi önerilir:
✔ 1️⃣ İş Sözleşmesine Rekabet Yasağı Maddesi Ekleyin:
- Çalışanların ayrıldıktan sonra rekabet yasağına tabi olacağını açıkça belirtin.
✔ 2️⃣ Ticari Sırları ve Müşteri Bilgilerini Koruma Altına Alın:
- Çalışanların erişebileceği kritik bilgileri yalnızca yetkili kişilerle paylaşın.
✔ 3️⃣ Cezai Şartları Makul Seviyede Belirleyin:
- Sözleşmede, ihlal halinde ödenecek cezai şartın adil olması gerekir.
✔ 4️⃣ Hukuki Danışmanlık Alın:
- Sözleşmenin geçerli ve uygulanabilir olması için bir avukattan destek alın.
📌 Örnek: Bir teknoloji şirketi, Ar-Ge çalışanlarının rakip firmalara geçmesini engellemek için rekabet yasağı maddesini iş sözleşmelerine dahil edebilir.
📌 Önemli Not: Rekabet yasağı sözleşmesi olmadan işveren, eski çalışanların rakip firmalara geçişini engelleyemez.
📌 Sıkça Sorulan Sorular (FAQ)
❓ Rekabet yasağı en fazla kaç yıl olabilir?
✅ Türk Borçlar Kanunu’na göre en fazla 2 yıl ile sınırlıdır.
❓ Rekabet yasağı tüm dünyada geçerli olabilir mi?
✅ Hayır, makul bir coğrafi sınır belirlenmelidir.
❓ Rekabet yasağı ihlal edilirse ne olur?
✅ Cezai şart uygulanabilir ve tazminat davası açılabilir.
Bir yanıt yazın